Төөрсөн нохойнууд хэрхэн гэрээ олж очиж чаддаг вэ?

Гэрийн тэжээвэр амьтад гэр бүлийн нэг гишүүн болсон байдаг. Харин тэд төөрөх, алга болох тохиолдлууд нэлээдгүй их гардаг. Нохойны хувьд гэрээсээ маш хол төөрсөн үед буцаад гэрээ олж очиж чадсан олон тохиолдол гарч байсан байна. Түүнээс сонирхуулвал:

• 2015 онд аврах ажлын нохой Сан-Диего нь Калифорниа мужийн аялалын явцад орхигдсон ч 35 миль (56 км) туулж гэртээ эргэж очсон байдаг. Мөн  Лазер гэдэг нохой нь 2010 онд  галт наадмын үеэр төөрсөн ч төөрсөн ч 50 миль (80 км)-ийг туулан өөрийн амьдардаг газраа эргэж ирсэн.
• 1924 онд Бобби хэмээх колли нохой нь гэр бүлээсээ замын аяллын үеэр салж Индианаас Силвертон Орегон руу 2,800 миль (4,500 км)-ийн зайг зургаан сарын хугацаанд туулан эргэж очсон. Тэрээр олон уулын нурууг давсан байдаг.

Энэхүү чадваруудыг сүүлийн үед олон судалгаагаар тайлбарлах болжээ. Тэдний гэртээ эргэж очих чадвар нь хүчтэй байгалийн мэдрэмж болон хурц мэдрэхүйтэй хосолсон гэж мэргэжилтнүүд хэлж байна.

Оюун санааны зураглал: “Нохой хүний адил  нөхцөл байдлыг ойлгохдоо өөрсдийн орчинд оюун санааны зураглал гаргаж чаддаг.” гэж "Bark! The Science of Helping Your Anxious, Fearful, or Reactive Dog" номын зохиолч Зази Тодд хэлжээ. Тэдний оюун санааны зураглал гаргах үйл явцад үнэрээр мөшгөх чадвар их хөгжсөн байдаг.

Нохойнуудын үнэрлэх чадвар нь биднийхээс 10,000-100,000 дахин өндөр байдаг. Энэ нь тэдэнд бидний үнэрлэхэд бэрх зүйлс, жишээ нь өвчнүүд буюу COVID-19, чихрийн шижинг хүртэл үнэрлэж чаддаг гэсэн үг. Нохойнууд мөн танил газруудыг харах, үнэрлэх, сонсох замаар таних чадвартай. Зарим орхигдсон нохойнууд одоо байгаа газраасаа аль хэдийн танил болсон газрыг байрлалын дагуу таньж, тухайн газарт байгаа байршилтайгаа харьцуулан өөрийгөө чиглүүлдэг гэж ASPCA-ийн аюулгүй байрлаж буй байгалийн шинжлэх ухааны ахлах захирал Бриджет Шовилл хэлжээ.

2020 онд Чех улсад гаргасан судалгаанд 27 анч нохойг гурван жилийн турш туршилтад хамруулсан байна. 600 гаруй туршилт хийсэн бөгөөд түүний нэг нь эрдэмтэд нохойнуудыг тэдний мэдэхгүй ойд тавьсан байна. Дараа нь тэд нохойнуудыг эзэд нь гэртээ дуудахад нь хянаж байв. Судалгаанд оролцсон бүх нохойнууд ойд дунджаар ойролцоогоор нэг миль (1.6 км) гүйн байгаа газраа ажиглаад эздээ олж очжээ.

Судалгаанд оролцсон нохойнуудын ойролцоогоор 60 хувь нь үнэрлэх мэдрэхүйгээ ашиглан алхсан замаа дахин давтаж, эзэд рүүгээ буцаж очсон байна.

Гэхдээ бусад 30 хувь нь өөр арга хэрэглэжээ. Эдгээр нохойнууд үнэрлэх мэдрэмж болон эзнийхээ байрлалтай огт холбоогүй байсан. Нохойнууд дэлхийн магнит талбайгаар чиглэж байсан байх магадлалтай. Олон төрлийн амьтад, тухайлбал шувууд, загаснууд болон зарим сээр нуруутан амьтад, тэр дундаа нохойнууд, дэлхийн магнитийн талбарыг орон зайн чиглэл тодорхойлохдоо ашигладаг гэж үздэг. Энэ нь тэднийг төөрсөн үед эсвэл нэг тийш шилжих үед чиглүүлэхэд тусалдаг.

Судлаачид энэ стратегийг “компас гүйлт” гэж нэрлээд үнэрлэх мэдрэмжээ ашиглан буцахаас илүү хурдан хугацаанд эзнээ олоход тусалсан гэж тэмдэглэжээ. Өөрсдийн оюун санааны газрын зургийг дэлхийн магнит талбайтай хослуулж, алга болсон үедээ өөрсдийгөө чиглүүлдэг гэж дүгнэсэн байна.

Нохойнууд эдгээр мэдрэхүйн арга хэрэгслүүдийг нэгтгэж ашиглаж чаддаг. Тэдний үнэрээр дагах нь магнит аргаас удаан байх ч зарим тохиолдолд энэ нь аюулгүй байдаг. Нохой хүний адил эсвэл ижил асуудал шийдэж буй бусад амьтад шиг янз бүрийн стратегиудыг ашиглаж тэдгээрийн хооронд шилжих чадвартай байдаг байна.

"Хүмүүстэй ойр хамт өссөн нохойнууд хүүхэд-эцэг эхийн холбоотой төстэй хүний холбоог үүсгэж чаддаг. Ийм төрлийн холбооны гол онцлог нь холдсон үедээ дахин уулзах хүслийн хүчтэй мотиваци юм." гэж Орегон улсын их сургуулийн Хүн- амьтдын харилцааны лабораториын захирал Моник Уделл хэлжээ. Харин орчин үед микро чип эсвэл утасны дугаар бүхий хүзүүний зүүлт зүүлгэх нь  бидний хийж болох хамгийн том тус юм.

Эх сурвалж: National Geographic